Η τύχη το έφερε έτσι ώστε οι τελικές συγκεντρώσεις των κομμάτων ενόψει των πρόωρων εκλογών της περασμένης Τρίτης για το τοπικό Κοινοβούλιο της Μαδρίτης να διεξαχθούν την Κυριακή 2 Μαΐου, μια σημαδιακή ημερομηνία για τη χώρα. Στις 2 Μαΐου του 1808 ξεκίνησε η μεγάλη εξέγερση των Μαδριλένων εναντίον των γαλλικών στρατευμάτων που είχαν καταλάβει τη χώρα τους – μια εξέγερση που βάφτηκε στο αίμα και απαθανατίστηκε από δύο έξοχους πίνακες του Γκόγια, τους οποίους μπορεί να θαυμάσει κανείς στο μουσείο του Πράδο. Μπροστά σε εκατοντάδες οπαδούς του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) που ανέμιζαν ισπανικές σημαίες, η απερχόμενη κυβερνήτρια Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο έβγαλε την πολεμική κραυγή της: «τότε και τώρα, υπερασπιζόμαστε την ίδια υπόθεση, την Ισπανία και την ελευθερία». Μόνο ο εχθρός έχει αλλάξει: τότε ήταν ο Ναπολέων, τώρα είναι ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ και οι αριστεροί συνοδοιπόροι του Podemos.

«Ελευθερία» ήταν το λακωνικό σύνθημα που επέλεξε για την προεκλογική εκστρατεία της η 42χρονη Αγιούσο, εκπρόσωπος της σκληρής Δεξιάς, στην οποία οι αντίπαλοί της και μεγάλο μέρος του διεθνούς Τύπου χάρισαν την προσωνυμία «Ισπανίδα Τραμπ». Στην πορεία, το κεντρικό μοτίβο της πήρε τη διχαστική μορφή «Ελευθερία ή σοσιαλισμός», για να μετεξελιχθεί περαιτέρω σε «Ελευθερία ή κομμουνισμός» από τη στιγμή που ο ιδρυτής του Podemos, Πάμπλο Ιγκλέσιας, ανακοίνωσε την απροσδόκητη απόφασή του να παραιτηθεί από το αξίωμα του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Σάντσεθ για να κατέβει υποψήφιος κυβερνήτης της Μαδρίτης. Σηκώνοντας το γάντι που είχε πετάξει η Αγιούσο, ο Ιγκλέσιας έριξε το σύνθημα «Ελευθερία ή φασισμός», επικαλούμενος τη συνεργασία της με το ακροδεξιό φιλοφρανκικό κόμμα Vox. Μάλιστα, το Podemos, αλλά και (σε ηπιότερους τόνους) το σοσιαλιστικό κόμμα PSOE του Σάντσεθ κάλεσαν τους πολίτες να δώσουν τη «μάχη της Μαδρίτης», παραπέμποντας στον αγώνα της Δημοκρατίας εναντίον του Φράνκο, στον ισπανικό εμφύλιο.

Μπορεί η πρωτοφανής πόλωση να οδήγησε μαζικά στις κάλπες τους ψηφοφόρους, σε πείσμα της πανδημίας (αύξηση της συμμετοχής κατά 12 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις εκλογές του 2019), αλλά εκείνος που ωφελήθηκε δεν ήταν η Αριστερά, όπως προσδοκούσαν οι ηγεσίες της. Η Αγιούσο κέρδισε πανηγυρικά τη μάχη της Μαδρίτης με ποσοστό 44,7%, διπλάσιο από εκείνο του 2019. Ο θρίαμβός της ήταν τονωτική ένεση για την αμφισβητούμενη, σε εθνικό επίπεδο, ηγεμονία του ΡΡ στον ευρύτερο συντηρητικό χώρο: ύστερα από σειρά ηττών, οι κεντροδεξιοί Ciudadanos υπέστησαν συντριπτικό πλήγμα στη Μαδρίτη, υποχωρώντας από το 19,5% στο 3,6% και έμειναν εκτός τοπικού Κοινοβουλίου, αντιμετωπίζοντας υπαρξιακά, πλέον, διλήμματα. Παράλληλα, η Αγιούσο φρέναρε τη μέχρι πρότινος εκθετική μεγέθυνση του Vox, το οποίο περιορίστηκε στο 9,1%, ενώ είχε αποσπάσει το 15% των Μαδριλένων ψηφοφόρων στις βουλευτικές εκλογές του 2019.

Για τους σοσιαλιστές, το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν ένα πραγματικό σοκ. Περίμεναν την ήττα, όχι όμως μια πανωλεθρία τέτοιων διαστάσεων. Ο υποψήφιος του PSOE, Ανχελ Γκομπιλόντο, ο οποίος είχε βγει πρώτος στη μάχη του 2019, ήρθε αυτή τη φορά στην τρίτη θέση με ποσοστό μόλις 16,8% (απώλεια 10,5 μονάδων), πίσω και από την αριστερή Μόνικα Γκαρθία του συνδυασμού Mas Madrid, ο οποίος προήλθε από διάσπαση του Podemos. Οι τελευταίοι ανέβασαν κατά τι το ποσοστό τους (7,2% από 5,6%), αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον Ιγκλέσιας να ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει την ενεργό πολιτική, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για το «τραγικό», όπως το χαρακτήρισε, αποτέλεσμα και παραδίδοντας τη σκυτάλη στη δημοφιλέστερη υπουργό Εργασίας του κόμματος, Γιολάντα Ντίαθ.

Στις πρώτες επινίκιες δηλώσεις της, η Αγιούσο έριξε το σύνθημα «από την Πουέρτα ντελ Σολ στο Μονκλόα» (δηλαδή, από την περιφερειακή αρχή της Μαδρίτης στο πρωθυπουργικό μέγαρο), θεωρώντας ότι ήρθε η αρχή του τέλους για τον Σάντσεθ και ότι η Μαδρίτη μπορεί να γίνει τραμπολίνο για την εκτόξευση του ΡΡ (ίσως και της ίδιας προσωπικά) στην εξουσία. Θα ήταν πρόωρο να προεξοφλήσει κανείς κάτι τέτοιο.

Η Μαδρίτη, η πιο πλούσια από τις 17 αυτόνομες περιφέρειες της χώρας, κυβερνάται επί 26 συναπτά έτη από τη Δεξιά και δεν αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό πολιτικό βαρόμετρο σε πανεθνικό επίπεδο. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι η αναμέτρηση της Τρίτης δεν έστειλε σοβαρά πολιτικά μηνύματα, η εμβέλεια των οποίων ξεπερνά τα ισπανικά σύνορα.

Βασικός παράγοντας που διόγκωσε τη δημοφιλία της Αγιούσο ήταν το γεγονός ότι, ως κυβερνήτρια, αρνήθηκε να λάβει σκληρά περιοριστικά μέτρα για τον κορωνοϊό, παρά τις συστάσεις των επιστημόνων και τον μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, θέτοντας σε πρώτη μοίρα την οικονομία. Σε μια μεγαλούπολη που αποτελεί κόμβο των μεταφορών και όπου ο επισιτισμός και η τουριστική βιομηχανία έχουν μεγάλο ειδικό βάρος, η Αγιούσο έγινε η προστάτις-αγία των εν λόγω κλάδων. Παράλληλα, η δραστική περικοπή των φόρων (άλλη μία ομοιότητα με τον Τραμπ) της επέτρεψε να προσεταιριστεί μαζικά τη μεσαία τάξη, παρά τις δικαιολογημένες κριτικές που υπέστη για τη συρρίκνωση των δαπανών που προορίζονται για υγεία, παιδεία και άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Τέλος, η άκρως επιθετική ρητορική της εναντίον των μεταναστών –τους οποίους κατηγόρησε και την εξάπλωση της πανδημίας– συνέβαλε στον επαναπατρισμό ψήφων από το Vox στο ΡΡ. Δεν είναι περίεργο που ακροδεξιοί και άλλοι τραμπικοί, όπως ο ηγέτης της ιταλικής Λέγκα Ματέο Σαλβίνι, πανηγύρισαν δεόντως τον εκλογικό της θρίαμβο.

Είναι αλήθεια ότι ο Πέδρο Σάντσεθ δεν αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο ανατροπής, καθώς έχει μπροστά του ακόμη δύο χρόνια κυβερνητικής θητείας. Ωστόσο, η κυβερνώσα παράταξη της Ισπανίας θα χρειαστεί να προχωρήσει σε σοβαρές αναπροσαρμογές εάν δεν θέλει να παγιωθούν οι αρνητικές, για την ευρύτερη Αριστερά-Κεντροαριστερά, τάσεις. Σε κάθε περίπτωση, η εξαέρωση των Ciudadanos και η κρίση του Podemos, δύο πολύ διαφορετικών, ιδεολογικά, κομμάτων που γεννήθηκαν στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης και των «Αγανακτισμένων» με φιλοδοξία ανατροπής του παραδοσιακού δικομματισμού, μάλλον δείχνει ότι ένας ολόκληρος κύκλος της ισπανικής πολιτικής ζωής βαίνει προς την ολοκλήρωσή του.

Πηγή: Καθημερινή