ΑρχικήΕιδήσειςΚόσμοςΗ Ρωμαϊκή λεγεώνα

Η Ρωμαϊκή λεγεώνα

Η Ρωμαϊκή λεγεώνα

Η δομής της Ρωμαϊκής λεγεώνας, η οποία αποτέλεσε την βάση για την στρατιωτική ηγεμονία των Ρωμαίων

Πέμπτη, 30 Ιουλίου 2020

Γιώργος Πέππας

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άλλαξε την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας για πάντα. Η αρχιτεκτονική της, η φιλοσοφία της αλλά και η νομοθεσία της, επηρεάζουν ακόμη και σήμερα την καθημερινότητα μας, όμως η δημιουργία αυτής της αυτοκρατορίας βασίστηκε στην Ρωμαϊκή λεγεώνα.

Η λεγεώνα λειτουργούσε με ένα υβρίδιο μεταξύ δομής από πάνω προς τα κάτω και από κάτω προς τα πάνω. Η μικρότερη μονάδα σε μια λεγεώνα ονομαζόταν «contubernium», η οποία αποτελούταν από 8 άνδρες, οι οποίοι ζούσαν μαζί, μαγείρευαν, πορεύονταν, κοιμόντουσαν στον ίδιο χώρο και φρόντιζαν μια ομάδα ζώων από κοινού. Πηγές αναφέρουν πως οι οχτώ αυτοί άντρες χωρίζονταν σε ομάδες των δύο, όπου κατά τη διάρκεια της μάχης ο ένας προστάτευε τα νώτα του άλλου, πραγματοποιούσαν σκοπιές μαζί και σε περίπτωση που ένας εκ των δύο πέθαινε, ήταν ευθύνη του άλλου να ειδοποιήσει την οικογένεια του νεκρού. Οι δυάδες αυτές ήταν στη πραγματικότητα η μικρότερη μονάδα του ρωμαϊκού στρατού, όμως λόγω της ανεπισημότητας του δεν είχε ποτέ κάποια ονομασία.

Ο αρχηγός του contubernii ονομαζόταν «Decanus», και όχι «Octanus», γιατί στη πραγματικότητα υπήρχαν δύο επιπλέον μέλη της μονάδας, συνήθως δούλους που βοηθούσαν φροντίζοντας τα ζώα, ετοιμάζοντας τις αποσκευές, μαγειρεύοντας, καθαρίζοντας κτλπ. Επομένως η ονομασία αναφέρετε στον αριθμό των ατόμων που διοικούσε ο αρχηγός της μονάδας. Η διοίκηση του contubernii είναι ένα παράδειγμα δομής από τα κάτω προς τα πάνω, καθώς ο Decanus επιλεγόταν από τα υπόλοιπα μέλη της μονάδας. Εν ολίγοις ήταν ένα είδος εκλογής μεταξύ ίσων, με τον Decanus να αποτελεί τον πιο έμπειρο μεταξύ των υπόλοιπων μελών της μονάδας, με αρμοδιότητα του να παρέχει τάξη και υπακοή κατά τις πορείες αλλά και να υποβάλλει σε πειθαρχία τους στρατιώτες του contubernii που παράκουγαν.

Η επόμενη μονάδα στη λεγεώνα ονομαζόταν «centuria» και ήταν η πιο σημαντική, τακτικά, μέσα στον Ρωμαϊκό στρατό. Ογδόντα στρατιώτες αποτελούσαν μια «centuria», όμως πάλι η ονομασία της μονάδας δεν περιλαμβάνει τους δούλους ή τους υπηρέτες που την ακολουθούσαν, δηλαδή επιπλέον 20 άντρες καθώς ένα «century» αποτελούταν από δέκα contrubernium. Διοικητής της ομάδας αυτής ήταν ο «Centurion» και σε κάθε λεγεώνα υπήρχαν 59 Centuriones, οι οποίοι ήταν οι αξιωματικοί καριέρας του Ρωμαϊκού στρατού.  Σε αντίθεση με τους Decanus, οι Centuriones προάγονταν από τους ανώτερους τους, και όχι από τους στρατιώτες που διοικούσαν. Ο δεύτερος ανώτατος αξιωματικός του centurae ονομαζόταν «Optio», ο οποίος αναλάμβανε την εκπαίδευση, τη πειθαρχία και αναλάμβανε τα καθήκοντα του Centurionis σε περίπτωση που υπήρχε ανάγκη. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Centurion διοικούσε από τη πρώτη γραμμή, πράγμα ιδιαίτερα επικίνδυνο, ενώ ο Optio παρέμενε στην αντίθετη πλευρά στο τέλος της μονάδας, ώστε ο ένας να μπορεί να διοικεί από τη πρώτη γραμμή και ο άλλος να κρατά την μονάδα σε σχηματισμό και να αποτρέπει τους άντρες από το να το βάλουν στα πόδια.

Η επόμενη μονάδα ονομαζόταν «Cohort» και αποτελούταν από έξι «Centuriae», με συνολικά 480 άνδρες. Κάθε λεγεώνα είχε δέκα Cohorts, τις οποίες μετακινούσαν οι στρατηγοί κατά τη διάρκεια της μάχης. Κάθε Cohort είχε ένα ξεχωριστό κάλεσμα τραμπέτας, ώστε να λαμβάνουν διαταγές κατά τη διάρκεια της μάχης δίχως αγγελιοφόρους. Σε αυτή τη μονάδα η δομή ήταν επίσης από τα κάτω προς τα πάνω, καθώς υπήρχε θεσμοθετημένη διοικητική δομή. Από τους έξι Centuriones που αποτελούσαν την Cohort, ο πιο έμπειρος αναλάμβανε αυτόματα τη διοίκηση των ανδρών, με τους υπόλοιπους πέντε να δρουν ως σύμβουλοι του. Κάθε Centurion διοικούσε την δική του μονάδα, αλλά ο πιο έμπειρος έδινε εντολές σε ολόκληρη την Cohort. Σε περίπτωση που ο πρώτος Centurion είτε μεταφερόταν, είτε πέθαινε, είτε έβγαινε στη «σύνταξη», οι ρόλοι άλλαζαν αυτόματα, με τον επόμενο πιο έμπειρο να λαμβάνει τη διοίκηση της μονάδας. Όμως τα παραπάνω δεν ίσχυαν στην πρώτη Cohort κάθε λεγεώνας. Η πρώτη Cohort κάθε λεγεώνας αποτελούταν από πέντε ενισχυμένες Centuriae, με διπλάσιο αριθμό ανδρών δηλαδή, έχοντας συνολικά 800 άντρες, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Cohort οι οποίες είχαν 480 άνδρες. Καθώς κάθε διοικητής στην πρώτη Cohort διοικούσε τον διπλάσιο αριθμό ανδρών, θεωρούνταν ιδιαίτεροι και ήταν ανώτεροι από τους υπόλοιπους διοικητές των απλών Cohort. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες μονάδες, η μεταφορά από και προς την πρώτη Cohort γινόταν με εντολή εκ των άνωθεν. Το να ανήκει κανείς στην πρώτη Cohort, ακόμη και ως απλός στρατιώτης, ήταν κάτι ιδιαίτερα τιμητικό. Επίσης η πρώτη Cohort είχε τον αετό – σύμβολο της λεγεώνας. Διοικητής της πρώτης Cohort ήταν ο πιο έμπειρος Centurion ανάμεσα από τις πέντε ενισχυμένες Centuria, και ονομαζόταν Primus Pilus, ο οποίος σε ορισμένες περιπτώσεις έδινε συμβουλές ή σχεδίαζε την στρατηγική μαζί με τον διοικητή της λεγεώνας. Κατά κάποιον τρόπο ήταν ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των απλών στρατιωτών και της ηγεσίας της λεγεώνας. Π.χ εάν οι άνδρες μιας Centuria αντιμετώπιζαν προβλήματα ή είχαν παράπονα, ενημέρωναν τον Centurion τους, ο οποίος με την σειρά του ενημέρωνε τον Primus Pilus, ο οποίος ενημέρωνε τον διοικητή της λεγεώνας. Υπό ορισμένες συνθήκες ο Primus Pilus λάμβανε την διοίκηση ολόκληρης της λεγεώνας, αν και ήταν ιδιαίτερα σπάνιο.

Ο τρίτος στην ιεραρχία της λεγεώνας ονομαζόταν Camp Prefect, ο οποίος ήταν, εν ολίγοις, επιμελητής της λεγεώνας υπεύθυνος για τις προμήθειες, το φαγητό, και υπεύθυνος για τις οχυρώσεις που κατασκεύαζε η λεγεώνα. Ο Camp Prefect ήταν πάντα πρώην Primus Pilus, έχοντας δεκαετίες από εμπειρία διοίκησης και ήταν το ανώτερο αξίωμα που μπορούσε να φτάσει κάποιος με στρατιωτική καριέρα στον Ρωμαϊκό στρατό.

Ο δεύτερος στην ιεραρχία της λεγεώνας ονομαζόταν Tribunus Militum. Στη θέση αυτή εκλεγόταν κάποιος, κυρίως ως πρώτο βήμα για την πολιτική καριέρα κάποιου νεαρού άνδρα που ήταν ιδιαίτερα νέος και δεν μπορούσε να εκλεγεί στη Σύγκλητο, καθώς μονάχα άνδρες άνω των 30 ετών εκλέγονταν στη σύγκλητο. Ως αποτέλεσμα, τον ρόλο αυτόν συχνά λάμβανα υιοί γερουσιαστών ή υιοί πλούσιων οικογενειών. Ήταν ένας ρόλος με δομή τόσο από τα πάνω προς τα κάτω, αλλά και από τα κάτω προς τα πάνω καθώς έπρεπε να ικανοποιεί τις προσδοκίες των πολιτών της Ρώμης. Σε κάθε λεγεώνα υπήρχαν συνολικά έξι Tribuni Milites, πέντε εξ αυτών ονομάζονταν Tribuni Angusticlavii, λόγω των ρούχων που φορούσαν. Αυτοί οι άνδρες ήταν οι «γραμματείς» του διοικητή και δεν είχαν άλλες αρμοδιότητες, με μοναδικό σκοπό τους να παρατηρούν και να μαθαίνουν. Ο έκτος εξ αυτών ονομαζόταν Thick Striped Tribune, που συνήθως ήταν υιοί ισχυρών γερουσιαστών και εκλέγονταν ξεχωριστά έχοντας πραγματικές αρμοδιότητες. Ήταν δεύτεροι στην ιεραρχία της λεγεώνας και είχα την εξουσία να ηγούνται των ανδρών της λεγεώνας στη μάχη, σε περίπτωση που υπήρχε ανάγκη. Βέβαια εξακολουθούσαν να είναι νεαροί άνδρες δίχως εμπειρία αλλά με μεγάλο κύρος.

Διοικητής ολόκληρης της λεγεώνας ήταν ο Legatus, γερουσιαστής τον οποίο είχε τοποθετήσει η γερουσία σε μια συγκεκριμένη λεγεώνα για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. 

Εν συνόλω μια λεγεώνα αποτελούταν από 5248 άνδρες, συμπεριλαμβανομένου 128 ιππείς, 640 Decani, 59 Optiones, 59 Centuriae λαμβάνοντας υπόψη και τον Primus Pilus, έναν Camp Prefect, έξι Tribuni Milites και έναν Legatus. Οι τρεις ανώτερες θέσεις της λεγεώνας συμβολίζουν και τις τρεις πηγές εξουσίας της Ρώμης. Ο Camp Prefect συμβολίζει την εξουσία των απλών στρατιωτών, από κάτω προς τα πάνω, ο Legate αντιπροσωπεύει την βούληση της Συγκλήτου, από τα πάνω προς τα κάτω και ο Military Tribune συμβολίζει την αριστοκρατία αλλά και τους πολίτες της Ρώμης.