Πραγματοποιήθηκε σήμερα το πρωί ο εορτασμός της επετείου της Μάχης της Πύλης, στην οποία έδωσαν το παρών, μεταξύ άλλων, ο Δήμαρχος Τανάγρας, κ. Περγάλιας, ο Βουλευτής Βοιωτίας κ. Μουλκιώτης και η Βουλευτής Βοιωτίας κ. Πούλου, η οποία μίλησε και στη κάμερα του «Ράδιο Θήβα» για την επέτειο.

Το ιστορικό της Μάχης

Τα μεσάνυχτα της 15ης προς τη 16η Οκτωβρίου ένας ενισχυμένος γερμανικός λόχος από επίλεκτους πολεμιστές αποτελούμενος από 142 άντρες αποβιβάζονται στην Οινόη Αττικής (Μάζι) και οδηγούνται από κάποιον προδότη και ακολουθούν ένα απρόσιτο μονοπάτι για να φτάσουν στην Πύλη νύχτα στη θέση Πόρτες. Σκοπός τους ήταν να βρουν τα όπλα που είχαν συγκεντρωθεί εκεί και να τιμωρήσουν Πυλιώτες.

Στις Πόρτες διανυκτερεύουν δύο τσοπανόπουλα από την Πύλη με τα κοπάδια τους. Είναι ο 20χρονος Βαγγέλης Βλάχος και ο συνομήλικός του Ζήσης Λίγγος. Γρήγορα αντιλαμβάνονται ότι αυτοί που ανεβαίνουν στην πλαγιά του βουνού είναι Γερμανοί και αμέσως, με ταχύτητα ανέμου, κατευθύνονται προς το χωριό για να προλάβουν να ειδοποιήσουν τους συγχωριανούς να φύγουν να σωθούν. Η είδηση «Έρχονται οι Γερμανοί» διαδίδεται γρήγορα από στόμα σε στόμα. Όσοι ακούν τη φοβερή είδηση δε θέλουν να το πιστέψουν. Υποθέτουν ότι είναι αντάρτες ή ίσως και Ιταλοί που έρχονται να παραδοθούν.

Έτσι, σε αυστηρό τόνο τους δίνεται η εντολή να επιστρέψουν για να εξακριβώσουν την ταυτότητα των νυχτερινών επισκεπτών. Τα δύο νεαρά τσοπανόπουλα συμμορφώνονται. Παίρνουν γρήγορα το δρόμο της επιστροφής αλλά σε μικρή απόσταση από το χωριό πέφτουν επάνω στους Γερμανούς και συλλαμβάνονται.

Στην ίδια όμως περιοχή διανυκτερεύουν κοντά στα κοπάδια τους και άλλα πέντε νεαρά παιδιά. Οι Γερμανοί τα βρίσκουν να κοιμούνται και τα συλλαμβάνουν. Είναι ο Περικλής Στυλιανού Λίγγος 16 χρονών, με το μικρότερο αδερφό του Δημήτρη 14 χρονών. Είναι ο 16χρονος Γεώργιος Στέφα Μαλιάτσης με το συνομήλικο ξάδερφό του Σωτήρη Ευσταθίου Μαλιάτση. Μαζί τους είναι και ο 12χρονος Δημήτριος Αθανασίου Λίγγος που κι αυτός θα συλληφθεί. Σχεδόν ταυτόχρονα θα συλληφθεί και ο Επαμεινώνδας Ντάρδας 45 χρόνων περίπου, κτηνοτρόφος από την Πάνακτο, που εντελώς τυχαία περνούσε με το κοπάδι του.

Στην ίδια όμως περιοχή και σε μικρή απόσταση βρίσκονται άλλοι τρεις Πυλιώτες που και αυτοί διανυκτέρευαν εκεί με τα κοπάδια τους. Είναι ο Παύλος Ευσταθίου Μαλιάτσης 29 ετών, ο Αναστάσιος Αθανασίου Τσιρώνης 19 ετών, και ο Κωνσταντίνος Χρήστου Γεώργας 43 ετών. Αντιλαμβάνονται τη σύλληψη των υπόλοιπων παιδιών και με βήματα σταθερά σπεύδουν να απομακρυνθούν προς την Πάνακτο. Εκεί θα συναντήσουν ομάδα ανταρτών του Αντισυνταγματάρχη Ρήγου που μόλις πληροφορήθηκε τη συμβαίνει κινήθηκε με την ομάδα του προς τις Πόρτες, όπου εγκλώβισαν τους Γερμανούς, τους εμπόδισαν να οπισθοχωρήσουν και όταν ξεκίνησε η μάχη, έβαλαν με όλμους εναντίον τους.

Έχει πια ξημερώσει και οι Γερμανοί, παρά το γεγονός ότι τους αντιλαμβάνονται, δεν τους πυροβολούν. Θέλουν να αιφνιδιάσουν τους χωρικούς.

Στο μεταξύ, έχει φωτίσει καλά. Το χωριό είναι όλο στο πόδι. Αντρες, γυναίκες, παιδιά ακόμα και γέροι ξεχύνονται στους δρόμους. Φεύγουν προς την ανατολική πλευρά του χωριού, ακριβώς αντίθετα από τη δυτική απ’ όπου έρχονται οι Γερμανοί, ενώ όσοι άνδρες κρατούν όπλα θα πιάσουν θέση στον Πύργο, στο λόφο Προφήτη Ηλία.

Μερικοί Πυλιώτες βρίσκουν το κουράγιο να κατευθυνθούν στην «Αποθήκη» εκεί που φυλάσσονται τα όπλα και τα πυρομαχικά. Σπάνε την πόρτα και παίρνουν όσα μπορούν περισσότερα γιατί ξέρουν ότι θα τους χρειαστούν.

Ο κύριος όγκος των Γερμανών δεν απέχει παρά 500 περίπου μέτρα από τα πρώτα σπίτια του χωριού και ολοένα πλησιάζει. Μπροστά από το σχηματισμό, ανθρώπινη ζωντανή ασπίδα, βαδίζουν τα νεαρά Πυλιωτόπουλα. Οι Γερμανοί πιστεύουν ότι οι συγχωριανοί τους δε θα τολμήσουν να πυροβολήσουν από το φόβο ότι θα σκότωναν τα ίδια τα παιδιά τους.

Στη θέση Μπουνί θα σταματήσει η φάλαγγα. Μία ομάδα από 15 περίπου Γερμανούς με ένα βαρύ πολυβόλο θα αποτελέσει την πλαγιοφυλακή. Θα ακολουθήσει τη διαδρομή Μάζι – Ραπτόσα – «Γκούρι Στιπίζες» – «Αγιος Θανάσης». Εκεί, σε ένα μικρό λατομείο και ακριβώς απέναντι από τον Πύργο, όπου έχουν πάρει θέσεις μάχης οι Πυλιώτες, θα στήσει το βαρύ πολυβόλο.

Η ομάδα αυτή των Γερμανών, καθώς βάδιζε προς τη συγκεκριμένη θέση, είχε ένα αναπάντεχο συναπάντημα: Στην τοποθεσία «Γκούρι Στιπίζες» έρχεται αντιμέτωπη με έναν 70χρονο Πυλιώτη που ζωσμένος στ’ άρματα κινείται εναντίον τους για να τους φράξει το δρόμο. Είναι ο μπάρμπα – Γιώργης ο Σταμάτης. Λίγα μέτρα ξοπίσω του ένα νεαρό παιδί τον ακολουθεί. Είναι ο Δήμος ο Ραπτοδήμος 17 ετών. Οι Γερμανοί αιφνιδιάζονται καθώς τους βλέπουν να ξεπροβάλλουν μπροστά τους.

Γρήγορα όμως συνέρχονται και πριν ο γέρος προλάβει τον ρίχνουν κάτω νεκρό με μία ριπή. Είναι ο πρώτος νεκρός της μάχης ο μπάρμπα – Γιώργης.

Στις κρίσιμες, όμως, αυτές στιγμές, στον Πύργο έχει ξεκινήσει ένα σύντομο πολεμικό συμβούλιο. Παίρνουν μέρος σε αυτό όσοι κρατούν όπλα. Αρχηγός της ένοπλης ομάδας ήταν ο Στέφας Μαλιάτσης, 43 χρόνων, λοχίας της μικρασιατικής εκστρατείας, που κατά τραγική σύμπτωση ο γιος του ο Γιωργής βρίσκεται ανάμεσα στα παιδιά που οι Γερμανοί κρατούν αιχμάλωτα.

Αμίλητοι οι Πυλιώτες περιμένουν την απόφαση του αρχηγού. Και ο παλαίμαχος Στέφας δεν άργησε να την πάρει. Με φωνή που σπάζει από συγκίνηση τους λέει: «Θα πολεμήσουμε, μωρέ, για να σωθούν οι χωριανοί μας, οι πολλοί». Σκέφτηκε τότε το γιο του κι η καρδιά του έκανε ένα «κρακ». Όμως, ύστερα σκέφτηκε το Χωριό και την Πατρίδα και τους φωνάζει: «Πάμε, παιδιά».

Οι άντρες της μαχητικής ομάδας, με 36 λιανοντούφεκα, έπιασαν τις θέσεις μάχης.

Αποφασίζεται τότε η εξουδετέρωση του εχθρικού πολυβολείου που θα την αναλάβουν τρεις ψυχωμένοι Πυλιώτες μαχητές. Ο Γιώργος Ιωάννου Νέος (Γουλιάς) 32 ετών, ο Γιώργος Νικ. Λίγγος 25 χρονών και ο Αναστάσιος Γεωργίου Σταμάτης 45 ετών. Με κυκλωτική κίνηση πλησιάζουν το πολυβολείο των Γερμανών και το ανατινάζουν με ρίψη χειροβομβίδων.

Οι Γερμανοί της εμπροσθοφυλακής εξοντώνονται όλοι και μόνο δύο κατορθώνουν να διαφύγουν μέσα από τα σπίτια του χωριού αλλά και αυτοί ύστερα από λίγο θα έχουν την ίδια τύχη. Θα σκοτωθούν από Πυλιώτες μαχητές. Προηγουμένως, όμως, εκτέλεσαν στην εξώθυρα του σπιτιού του τον ανάπηρο πολέμου Γεώργιο Μελ. Κόλλια.

Οι Πυλιώτες μαχητές, μετά την εξόντωση της εμπροσθοφυλακής, κινούνται κατά των υπόλοιπων Γερμανών. Η κύρια δύναμη των Πυλιωτών ακολουθεί αντίστροφη διαδρομή από εκείνη που ακολούθησε η γερμανική εμπροσθοφυλακή και καταλαμβάνει το ύψωμα «Μάμι Ραμπτώσα».

Η θέση των Γερμανών χειροτερεύει, όταν θα εμπλακεί στη μάχη η ομάδα ανταρτών του Αντ/ρχη Ρήγου και οι Γερμανοί βρίσκονται ανάμεσα σε δύο πυρά. Επίσης, σε ενίσχυση των Πυλιωτών θα έρθει μικρή ομάδα ενόπλων από τα Σκούρτα με επικεφαλής τον Αθανάσιο Παπαθανασίου (Γιαταγάνα).

Η μάχη συνεχίζεται με λύσσα ως τις 4 το απόγευμα οπότε οι 42 Γερμανοί που είχαν απομείνει από τη μάχη παραδίνονται.

Ο Στέφας Μαλιάτσης ψάχνοντας ανάμεσα στα πτώματα βρίσκει τον Γιώργη του. Τον κρατάει στην αγκαλιά του νεκρό πια, απομακρύνεται από τους συντρόφους του που πανηγυρίζουν, τον κλαίει και μονολογεί: «Αγόρι μου, δική μου ήταν η σφαίρα που σε βρήκε ή των Γερμανών;»

Ένας αντάρτης τον ζυγώνει και δείχνοντας τους αιχμαλώτους του λέει: «Καπετάνιε, πάρε το αίμα σου πίσω», προσφέροντάς του το περίστροφό του. Ο Στέφας όμως, βλέποντας τους αιχμάλωτους Γερμανούς που είναι δεν είναι 20 ετών, δεν τους σκοτώνει. Πετάει το περίστροφο λέγοντας: « Εγώ σήμερα κλαίω το γιό μου. Κι αυτοί έχουν πατέρα και δε θέλω άλλος πατέρας να νιώσει τον πόνο μου».

Από τους Πυλιώτες σκοτώθηκαν στη μάχη ο Γιώργος Νέος (Γουλιάς) και ο Αλέξανδρος Κώνστας, καθώς και ένας νεαρός αντάρτης (Εκτορας). Τραυματίστηκε επίσης έναν Πυλιώτης, ο Παναγής Δημ. Λίγγος.

Από τα τσοπανόπουλα που κρατούσαν ομήρους οι Γερμανοί βρέθηκαν σκοτωμένοι ο Σωτήρης Ευσ. Μαλιάτσης, ο Γεώργιος Στεφ. Μαλιάτσης, ο Περικλής Στυλ. Λίγγος και ο Βαγγέλης Ηρακλ. Βλάχος. Βρέθηκαν τραυματισμένοι ο Ζήσης Ν. Λίγγος, ο Δημήτρης Αθ. Λίγγος και ο Επαμεινώνδας Ντάρδας ενώ διασώθηκε μόνο ένας, ο Δημήτριος Λίγγος.

Την άλλη μέρα, 17 του Οκτώβρη, ισχυρές γερμανικές δυνάμεις με τεθωρακισμένα και πυροβολικό θα καταλάβουν τις απογευματινές ώρες το χωριό και θα το παραδώσουν στις φλόγες.

Η καταστροφή είναι ολοκληρωτική. Νέος κύκλος αίματος ανοίγεται. Δολοφονήθηκαν ή αποτεφρώθηκαν μέσα στα σπίτια τους όσοι γέροι ή ασθενείς Πυλιώτες δεν μπόρεσαν να τα εγκαταλείψουν. Ο Νικόλαος Γκέλης 75 ετών, η Ελευθερία Παπαγεωργίου 70 ετών, ο Γεώργιος Παπαθανασίου 70 ετών και η Ασήμω Στυλιανοπούλου 70 ετών.

Έτσι άρχισε και τελείωσε η «Μάχη της Πύλης» στις 16 Οκτώβρη 1943.