Γιώργος Πέππας: Γιατί ο κεντρικός σχεδιασμός αποτυγχάνει;
Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους που θα ακούσει κανείς στον δημόσιο διάλογο, είναι πως το κράτος, με όποια μορφή λαμβάνει, είναι πιο αποτελεσματικό από τον ιδιωτικό τομέα. Δεν χρειάζεται να πάει κανείς μακριά, αρκεί να παρατηρήσει την γραφειοκρατική διαδικασία που χρειάζεται μονάχα για να επιδιορθωθεί μια λακκούβα στον δρόμο, για να αντιληφθεί πως κάτι τέτοιο επ΄ουδενί ισχύει.
Παρόλα αυτά, ακούγεται ξανά και ξανά πως το κράτος είναι οικονομικότερο, πιο αποτελεσματικό, σε σύγκριση με την ελεύθερη αγορά. Αυτό γίνεται διότι πολλοί άνθρωποι, λανθασμένα, θεωρούν πως κάτι περίπλοκο, όπως η οικονομία μιας μικρής πόλης, χρειάζεται ένα σχέδιο, και ιδιαίτερα ένα κεντρικό σχέδιο από το κράτος, ειδάλλως θα καταρρεύσουν όλα μέσα στο χάος, όμως όσο το σκέφτεται κανείς, αντιλαμβάνεται πως κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Ας πάρουμε ένα υποθετικό παράδειγμα, μιας μικρής πόλης. Οι άνθρωποι σε αυτήν την υποθετική πόλη θα χρειάζονται τρόφιμα, ρούχα, καύσιμα, νερό, κ.ο.κ.. Στην καθημερινότητά μας πως προμηθευόμαστε όλα αυτά τα αγαθά; Συνήθως πηγαίνουμε, εκτός των περιπτώσεων που επικρατεί κρατικό μονοπώλιο, σε διάφορα, ιδιωτικά, καταστήματα ώστε να προμηθευτούμε τρόφιμα, λ.χ. αυγά, κρέας, ψωμί, σε κάποιο, ιδιωτικό, πρατήριο καυσίμων, σε κάποιο, ιδιωτικό, κατάστημα που πουλάει ρούχα, κ.τ.λ.π.. Δεν χρειάζεται κάποιος κεντρικός σχεδιασμός, δεν χρειάζεται π.χ. κάποια Γενική Γραμματεία Κρέατος όπου γραφειοκράτες και πολιτικοί θα υπολογίζουν πόσα κιλά προβατίνας ή πόσα κοτόπουλα χρειάζεται κάθε μέρα αυτή η πόλη, ώστε να μπορούμε να προμηθευτούμε καθημερινά διάφορα είδη κρεάτων από το κρεοπωλείο της γειτονιάς, αντιθέτως, ο εκάστοτε κρεοπώλης, ανάλογα με την κινητικότητα στην αγορά, ρυθμίζει το εμπόρευμα που αγοράζει, άλλοτε φέρνοντας περισσότερα και άλλοτε λιγότερα κρέατα. Το ίδιο συμβαίνει και στα μίνι μάρκετ, στις μεγάλες αλυσίδες, και εν ολίγοις σε όλα τα καταστήματα. Αυτορυθμίζονται βάση των αλλαγών στην αγορά, δίχως να χρειάζεται κάποιος κεντρικός σχεδιασμός.
Το εντυπωσιακό της υπόθεσης είναι η δυνατότητα της αγοράς να ανταπεξέλθει ταχύτατα στις συμπεριφορές των καταναλωτών ή της αγοράς, κάτι που το κράτος δεν μπορεί να καταφέρει. Ανακαλύπτονται νέα αποθέματα σιδήρου σε μια χώρα στην Ασία, ξεσπά ένας πόλεμος ανάμεσα σε χώρες που παράγουν σημαντική ποσότητα σιτηρών, κ.α. παρόμοια παραδείγματα, επηρεάζουν άμεσα την εγχώρια και διεθνή αγορά, με τους οξυδερκείς επιχειρηματίες να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Αντιθέτως, οι Κυβερνήσεις, μαστίζονται από την γραφειοκρατία, τις εσωκομματικές διαμάχες, την εκάστοτε «νομενκλατούρα», με απόρροια οι γρήγορες αναπροσαρμόσεις να είναι αδύνατες, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν συγκυβερνήσεις ή το σύστημα έχει σχεδιαστεί ώστε να λειτουργεί αργά, όπως π.χ. στις Η.Π.Α..
Εκτός αυτού, πρέπει να έχουμε πάντοτε υπόψη πως το κράτος, οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες, έχουν εντελώς διαφορετικούς στόχους και ερεθίσματα από ότι οι επιχειρηματίες. Σε πολλές περιπτώσεις το κράτος λειτουργεί πάνω σε πτυχές της καθημερινότητας όπου το κέρδος δεν λαμβάνεται υπόψη, όπως η αστυνόμευση, ή η πυρόσβεση. Παράλληλα, υπάρχουν αρκετοί γραφειοκράτες που πρωταρχικός τους στόχος είναι η διατήρησης της θέσης τους, ενώ ουκ ολίγοι πολιτικοί ενδιαφέρονται μονάχα για την επανεκλογή τους, με αποτέλεσμα ορισμένες φορές να λαμβάνουν αποφάσεις που τους βοηθούν να επανεκλεγούν, αλλά ζημιώνουν μακροπρόθεσμα τους εκλογείς τους. Τοιουτοτρόπως, γίνεται κατανοητό πως σε μια τέτοια κουλτούρα, όπου δεν υπάρχει ανταγωνισμός, η αποτελεσματικότητα είναι δεύτερης σημασίας.
Αντίθετα, οι επιχειρηματίες, συλλήβδην, έχουν έναν στόχο, το κέρδος, άλλοτε μακροπρόθεσμα και άλλοτε βραχυπρόθεσμα, εξ ου και ο λόγος που πολλές επιχειρήσεις επενδύουν τεράστια ποσά στην καινοτομία και την έρευνα, ώστε να μπορούν να ανταγωνιστούν καλύτερα στην αγορά, ή να μειώσουν τα λειτουργικά τους έξοδα, κ.ο.κ. Προφανώς, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που αυτή η επιδίωξη των επιχειρηματιών, για αύξηση των κερδών, οδηγεί σε παράνομες πράξεις, όπως η μόλυνση λιμνών, για να γλιτώσουν έξοδα, και εδώ μπαίνει ο ρόλος του κράτους που θα πρέπει να ρυθμίζει τους κανόνες μέσα στους οποίους λειτουργεί η αγορά.
Όμως ο καθένας αντιλαμβάνεται πως οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες έχουν εντελώς διαφορετικούς στόχους, και για αυτό βλέπουμε και εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα στον χώρο της οικονομίας. Κανένας γραφειοκράτης, όπως απέδειξε η Σοβιετική Ένωση, όσο έξυπνος και αν είναι, δεν μπορεί να προβλέψει τα τερτίπια των καταναλωτών, ούτε μπορεί να αντιδράσει όσο άμεσα αντιδρά ένας επιχειρηματίας. Από την άλλη, καταλαβαίνουμε πως αρκετοί επιχειρηματίες, αν αφεθούν ανεξέλεγκτοι, θα παρανομήσουν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, κυρίως για να γλιτώσουν έξοδα ή για να περιορίσουν τον ανταγωνισμό τους. Ο ρόλος τους κράτους είναι να προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών και να θέτει τους κανόνες μέσα στους οποίους λειτουργεί η αγορά, όχι να επιδιώκει να ρυθμίσει την αγορά, ανάλογα με τις ορέξεις των πολιτικών, και σε καμία περίπτωση να προσπαθεί να ανταγωνιστεί τις επιχειρήσεις.
Ακολουθήστε το radiothiva.gr στο facebook για να είστε πάντα ενημερωμένοι
`Αλλα άρθρα του/της Γιώργος Πέππας
Η ΕΥΔΑΠ ετοιμάζεται να «στεγνώσει» τη Βοιωτία
Το σχέδιο συμπληρωματικών πηγών ενίσχυσης του δικτύου ύδρευσης της Αττικής λόγω της λειψυδρίας, ενεργοποιεί η ΕΥΔΑΠ και στη Βοιωτία....
Θωμάς Κιούσης: Με χρήματα από ανεμογεννήτριες τα πανηγύρια στο Δήμο Θήβας
Με χρήματα που βάσει νόμου προέρχονται από τις ανεμογεννήτριες που έχουν κατασκευαστεί στα χωριά μας, χρηματοδότησε φέτος...
Εορτάστηκε η 55η Επέτειος Εγκαινίων Ιερού Προσκυνηματικού Ναού Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου
Σε λατρευτικές εκδηλώσεις στον Ιερό Προσκυνηματικό Ναό του Οσίου Ιωάννου του Ρώσσου, στο Προκόπι Ευβοίας, παρευρέθηκε...
Ο Δήμος Χαλκιδέων κατήγγειλε βανδαλισμούς σε σχολεία του
Σε ανακοίνωσή του ο Δήμος Χαλκιδέων κατήγγειλε πως σχολεία του υπέστησαν βανδαλισμό για πολλοστή φορά.
Ο «χάρτης» των πληρωμών από e-ΕΦΚΑ και ΔΥΠΑ από 30 Σεπτεμβρίου έως 4 Οκτωβρίου
Σε ανακοίνωση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, έγινε γνωστό πως κατά την περίοδο από 30 Σεπτεμβρίου...
33 συλλήψεις σε εξόρμηση της ΕΛ.ΑΣ. στη Στερεά Ελλάδα
Πραγματοποιήθηκαν τακτικές εκτεταμένες αστυνομικές επιχειρήσεις, την Τρίτη 1η Οκτωβρίου 2024, Νομούς Βοιωτίας, Ευβοίας, Ευρυτανίας...
Την έγκριση ολιγομελών τμημάτων του Εσπερινού ΕΠΑΛ Αλιάρτου ζητά η Γ. Πούλου στη Βουλή
Η Βουλευτής του νομού Βοιωτίας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, κ. Γιώτα Πούλου, κατέθεσε Ερώτηση στη Βουλή των Ελλήνων, προς τον Υπουργό Παιδείας...
Ο Δήμαρχος Θηβαίων μίλησε στο «Ράδιο Θήβα» για το πρόβλημα υδροδότηση του ΚΕΠΒ Θήβας (Ηχητικό)
Ο Δήμαρχος Θηβαίων, κ. Γιώργος Αναστασίου, μίλησε στο «Ράδιο Θήβα 97,5FM», στην εκπομπή «Ενημερωμένος Πολίτης»...
Τα δρομολόγια της αστυνομίας αυτής της εβδομάδας στη Στερεά Ελλάδα
Στη δημοσιότητα έδωσε η αστυνομία τα δρομολόγια των Κινητών Αστυνομικών Μονάδων (Κ.Α.Μ.), της Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής...