Πενήντα χρόνια μετά την πτώση της χούντας, η κυβέρνηση επιχειρεί να μετατρέψει τη μαρτυρική Γυάρο σε τουριστικό αξιοθέατο με το πρόσχημα της «πράσινης ανάπτυξης». Με ερώτηση στη Βουλή, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ απαιτούν απαντήσεις από τα αρμόδια υπουργεία και ζητούν να κηρυχθεί η Γυάρος προστατευόμενος ιστορικός τόπος, προκειμένου να διατηρηθεί ως μνημείο ελευθερίας και δημοκρατίας.

Ακολουθεί το δελτίο τύπου της κας Πούλου:

Πενήντα χρόνια από την πτώση της χούντας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, η ουδετεροποίηση της μνήμης των αγώνων του λαού μας για ελευθερία, δημοκρατία και δικαιοσύνη επιχειρεί η κυβέρνηση με το περιτύλιγμα της δήθεν «πράσινης ανάπτυξης» και της «ιδιωτικής αρχιτεκτονικής ανάδειξης».

Αυτό επιχειρείται στη Γυάρο, όπως αναδεικνύω με ερώτηση που κατέθεσα στη Βουλή με άλλους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και απευθύνεται στους υπουργούς Εσωτερικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Πολιτισμού. Με την ερώτησή μας, απαιτούμε από τα αρμόδια υπουργεία απάντηση στο εάν η κυβέρνηση προτίθεται να εγκρίνει ιδιωτικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που θέλει να μετατρέψει τη Γυάρο σε «πράσινο, ενεργειακά αυτόνομα κόμβο», δηλαδή σε τουριστικό αξιοθέατο!

Ζητάμε, επίσης, να κηρυχθεί και πάλι το σύνολο του νησιού προστατευόμενος ιστορικός τόπος, καθώς και να επικαιροποιηθούν και να υλοποιηθούν οι ήδη εκπονηθείσες εδώ και 20 χρόνια μελέτες για την αποκατάσταση των ιστορικών κτιρίων των φυλακών του νησιού, ώστε να γίνει τόπος επισκέψιμος αποκλειστικά ως μνημείο.

Όχι στην ιστορική λήθη που μεταμφιέζεται σε δήθεν ανάπλαση! Να γίνει επιτέλους η Γυάρος μνημείο δημοκρατίας και ελευθερίας, αλλά και καταφύγιο της φυσικής βιοποικιλότητας του Αιγαίου! Να τιμήσουμε στην πράξη, όχι στα λόγια, τους αγωνιστές εξόριστους και φυλακισμένους!

Ακολουθεί η ερώτηση της κας Πούλου:

ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς τον Υπουργό Εσωτερικών, τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την Υπουργό Πολιτισμού

Θέμα: «Αίτημα σεβασμού της ιστορικής μνήμης και περιβαλλοντικής προστασίας η μη παράδοση της μαρτυρικής Γυάρου σε ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα»

Συνεχώς πληθαίνουν και δυναμώνουν οι αντιδράσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης, περιβαλλοντικών και οικολογικών οργανώσεων, φορέων της κοινωνίας των πολιτών, αγωνιστών της δημοκρατίας και επιστημονικών συλλόγων εναντίον του κυβερνητικού σχεδιασμού και ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων για τη δήθεν «επενδυτική αξιοποίηση» της Γυάρου.

Ενδεικτικά:

Την απόλυτη αντίθεσή του απέναντι σε σχέδια «αξιοποίησης» του ιστορικού νησιού της Γυάρου, τόπου εξορίας και μαρτυρίου τονίζει ο Σύλλογος Εξορισθέντων και Φυλακισθέντων Αντιστασιακών (ΣΕΦΑ).

H Αριστερή Κίνηση Εργαζόμενων Αρχιτεκτόνων (ΑΚΕΑ) καταδικάζει κάθε προσπάθεια εκμετάλλευσης και αξιοποίησης του ιστορικού τόπου της Γυάρου σε βάρος της ιστορικής της μνήμης ως τόπο εξορίας, σε κείμενο - εισήγηση προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων.

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών Τμ. Αττικής (ΣΑΔΑΣ) καταδικάζει κάθε σχέδιο «αξιοποίησης», δηλαδή, επιχειρηματικής εκμετάλλευσης της Γυάρου και υπογραμμίζει ότι το μόνο που χρειάζεται η Γυάρος είναι η διατήρηση και η ανάδειξη των υλικών τεκμηρίων ιστορικής μνήμης του νησιού ως τόπου εξορίας κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου και της Χούντας, των αρχαιολογικών καταλοίπων καθώς και του περιβαλλοντικού της πλούτου.

Οικολογικές οργανώσεις υπενθυμίζουν ότι η Γυάρος εμπίπτει στην περιοχή Natura GR4220033 Νήσος Γυάρος και θαλάσσια ζώνη. Στη θαλάσσια περιοχή γύρω από τη Γυάρο ζει το 15% του πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας monachus-monachus, η μεγαλύτερη ίσως αποικία του είδους παγκοσμίως. ?νω του 50% της θαλάσσιας περιοχής της Γυάρου καλύπτεται από οικότοπους προτεραιότητας και συγκεκριμένα, από μοναδικούς κοραλλιογενείς σχηματισμούς και λιβάδια ποσειδωνίας, ενώ το χερσαίο περιβάλλον του νησιού φιλοξενεί μία μοναδική αποικία περίπου 2.000 ζευγαριών του σπάνιου θαλασσοπουλιού μύχου.

Περαιτέρω, το νησί και ο θαλάσσιος χώρος σε απόσταση 3 ναυτικών μιλίων από την ακτογραμμή, αποτελούν ταυτόχρονα δύο αλληλοεπικαλυπτόμενες περιοχές του δικτύου Natura, μία Ειδική Ζώνη Διατήρησης για τα είδη και τους οικοτόπους και μία Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά. Μάλιστα το 2015, με Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης (ΦΕΚ Δ’463), η θαλάσσια ζώνη γύρω από το νησί, συμπεριλαμβανομένης και της χερσαίας ζώνης 50 μέτρων από την ακτογραμμή, χαρακτηρίζονται Θαλάσσιο Καταφύγιο ?γριας Ζωής. Τέλος, το 2019, με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος (ΦΕΚ Δ’389), ολόκληρη η χερσαία και θαλάσσια περιοχή της Γυάρου χωρίζεται σε ζώνες προστασίας που δεν προβλέπουν καμία εγκατάσταση ΑΠΕ και καμία νέα δόμηση, επιτρέποντας ανθρώπινες δραστηριότητες στην χερσαία ζώνη μόνο για «επίσκεψη και ξενάγηση επισκεπτών κατά τη διάρκεια της μέρας».

Σε αυτό το πλαίσιο, από τις μέχρι σήμερα διαθέσιμες πληροφορίες, προκύπτει ότι το επιχειρηματικό – επενδυτικό σχέδιο που προωθεί τώρα η κυβέρνηση της ΝΔ σε σύμπραξη με ιδιωτικά συμφέροντα περιλαμβάνει την μετατροπή σε water & energy self-sufficient Hub (αυτάρκη κόμβο νερού και ενέργειας) του ιστορικού κτιρίου των φυλακών της Γυάρου, ένα ανεκτίμητο μνημείο του Εμφυλίου και της Χούντας, όπως προτείνει η βιομηχανία αλουμινίου ALUMIL στο πλαίσιο του διαγωνισμού ArXellence 3 που διενεργεί μαζί με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ. Ο διαγωνισμός, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, συνδιοργανώνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) και έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Υπουργείου Πολιτισμού και του επίσημου τουριστικού ιστότοπου Νοτίου Αιγαίου, με χορηγούς επικοινωνίας γνωστά περιοδικά του χώρου της αρχιτεκτονικής και των τεχνικών έργων.

Όλα αυτά τα επενδυτικά σχέδια γίνονται ερήμην της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιδίως του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης, στον οποίο υπάγεται γεωγραφικά και διοικητικά το ιστορικό νησί της Γυάρου. Εύκολα εξηγείται αυτή η ανυπαρξία διαβούλευσης με τους τοπικούς φορείς, αφού είναι γνωστοί οι πολύχρονοι αγώνες των δήμων, των κοινοτήτων και των μαζικών φορέων των Κυκλάδων, από κοινού με τους συλλόγους των αντιστασιακών, των ιστορικών, των αρχιτεκτόνων, των μηχανικών και άλλων επιστημόνων, ώστε να χαρακτηριστεί ολόκληρο το νησί της Γυάρου ιστορικός τόπος.

Οι αγώνες αυτοί είχε φανεί ότι δικαιώθηκαν το 2001, όταν το νησί της Γυάρου έπαψε να χρησιμοποιείται ως πεδίο βολή του Ναυτικού και, με Απόφαση του Υπουργείου Αιγαίου στη βάση του ΓΟΚ (ΦΕΚ Δ’772), το κτίριο των φυλακών, καθώς και όλα τα κτίρια, εγκαταστάσεις και κατασκευές που βρίσκονται στην περιοχή των πέντε όρμων, χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα με επιτρεπτές μόνο χρήσεις συμβατές με τον ιστορικό τους χαρακτήρα. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, με Απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ Β’1680), χαρακτηρίστηκε το σύνολο του νησιού ως ιστορικός τόπος, καθώς και το σύνολο των κτιρίων ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία.

Παράλληλα, το Υπουργείο Αιγαίου ανέθεσε σε ερευνητική ομάδα της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ την εκπόνηση προγράμματος για την αποκατάσταση των ιστορικών κτιρίων και τη δημιουργία δικτύου διαδρομών ιστορικής μνήμης στον χώρο των στρατοπέδων του νησιού, με την ενεργό συμμετοχή, στον καθορισμό των προγραμματικών στόχων, εκπροσώπων των κρατουμένων από όλες τις περιόδους λειτουργίας του τόπου εξορίας (ΦΕΚ Β΄1349/ 2001).

Οι προτάσεις του προγράμματος ολοκληρώθηκαν μεν, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκαν. Αντίθετα, το 2011, ίσως όχι τυχαία μετά την οικονομική κατάρρευση της χώρας, νέα Απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ ΑΑΠ 182), επανοριοθέτησε τον ιστορικό τόπο, αποχαρακτηρίζοντας το μεγαλύτερο μέρος του νησιού έξω από την περιοχή των πέντε όρμων, χωρίς μάλιστα να προσκομίσει νέα δεδομένα που να αιτιολογούν κάτι τέτοιο. Η περιοχή των πέντε όρμων, η μόνη περιοχή που παραμένει ιστορικός τόπος στην Γυάρο, απεικονίζεται στο σχετικό ΦΕΚ 182/ΑΑΠ/2011.

Η κίνηση αυτή, διόλου συμπτωματικά, συνοδεύτηκε και από την πρώτη εκδήλωση επενδυτικής πρόθεσης χωροθέτησης ανεμογεννητριών που θα καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των κορυφογραμμών του νησιού και η οποία, όχι μόνο δεν συνάδει με τον χαρακτηρισμό «ιστορικός τόπος», αλλά αποτελεί βάναυση προσβολή της ιστορικής μνήμης, αλλά και του μοναδικού φυσικού περιβάλλοντος της νήσου. Με χωροθέτηση ακόμα και εντός των περιοχών Natura που υπερκαλύπτουν το νησί, το οποίο η μακρόχρονη απουσία έντονων ανθρώπινων δραστηριοτήτων κατέστησε πολύτιμο και για την διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Δέκα και πλέον χρόνια μετά, το «επενδυτικό ενδιαφέρον» επανέρχεται, αυτή τη φορά με τη μορφή ενός διαγωνισμού που φαίνεται να εξαιρείται από την υποχρέωση διεξαγωγής υπό συγκεκριμένους και καθορισμένους όρους και προϋποθέσεις, είναι εξ ολοκλήρου υπόθεση ιδιωτικών φορέων με την κυβέρνηση να παίζει τον ρόλο του σπόνσορα, ενώ σε αυτόν δεν συμμετέχει φορέας της αρχιτεκτονικής κοινότητας.

Επειδή, εύλογα και δικαιολογημένα προκαλείται έντονη ανησυχία ότι πίσω από τις διακηρύξεις για μετατροπή της Γυάρου σε «πράσινο, ενεργειακό αυτόνομο νησί» και σε περιοχή «τουρισμού χαμηλού αντίκτυπου», κρύβονται επιχειρηματικά σχέδια που οδηγούν στην εξουδετέρωση του νησιού ως τόπου ιστορικής μνήμης.

Επειδή, συνιστά προσβολή της ιστορική μνήμης του δημοκρατικού ελληνικού λαού η μετατροπή της Γυάρου σε ακόμα ένα τουριστικό προϊόν, πλήρως αποκομμένο από το ιστορικό του πλαίσιο και τις πολιτικές του καταβολές.

Επειδή, η εγκατάλειψη της Γυάρου στο έλεος της φυσικής φθοράς δεν νομιμοποιεί οποιαδήποτε επιχειρηματική εκμετάλλευση του μαρτυρικού νησιού στο όνομα της προστασίας του.

Επειδή, παρόμοια σχέδια, με τον μανδύα της «πράσινης ενεργειακής αυτάρκειας» ανοίγουν τον δρόμο στην εκ νέου απόπειρα εγκατάστασης στο νησί ανεμογεννητριών βιομηχανικού μεγέθους και κλίμακας, με καταστροφικές συνέπειες για το ανέγγιχτο φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα.

Επειδή, αντίθετα, πρέπει να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προστασίας και ανάδειξης της Γυάρου σε επισκέψιμο τόπο ιστορικής μνήμης, όπως εδώ και χρόνια έχουν προτείνει τεκμηριωμένα ειδικοί επιστήμονες,

Ερωτώνται οι κ. Υπουργοί:

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα ο διαγωνισμός “ArXellence 3” και ποιο το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή του;

Υπάρχουν, από την πλευρά Ελληνικής Πολιτείας και συγκεκριμένα των αρμοδίων Υπουργείων, εγκριτικές πράξεις των προτάσεων του ανωτέρω διαγωνισμού για τη Νήσο Γυάρο και ποιο το περιεχόμενό τους;

Συνάδουν οι διακηρυγμένοι στόχοι του ανωτέρω διαγωνισμού με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τη Νήσο Γυάρο;

Σκοπεύει η Κυβέρνηση, και ειδικότερα το ΥΠΕΝ και το ΥΠΠΟΑ, να αποσύρουν τη στήριξή τους από το εγχείρημα αποσυμβολοποίησης της Γυάρου;

Σκοπεύει η Κυβέρνηση να επιτρέψει την εγκατάσταση αιολικών πάρκων μεγάλης ισχύος στη Νήσο Γυάρο και, ιδίως, εντός της προστατευόμενη ζώνης Natura;

Σκοπεύει η Κυβέρνηση να προχωρήσει στην εκ νέου ανακήρυξη ολόκληρης της Νήσου Γυάρου σε Τόπο Ιστορικής Μνήμης και στην κατάργηση της υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ΔΝΣΑΚ/58658/1129/2011 Υπουργικής Απόφασης (ΦΕΚ ΑΑΠ 182) που οριοθέτησε εκ νέου την έκταση της περιοχής που κηρύσσεται ιστορικός τόπος, αποχαρακτηρίζοντας το μεγαλύτερο μέρος του νησιού;

Σκοπεύει η Κυβέρνηση να προχωρήσει στην υλοποίηση, κατόπιν της κατάλληλης επικαιροποίησης και εξεύρεσης των αναγκαίων πόρων, των ήδη υφιστάμενων μελετών για την αποκατάσταση των ιστορικών κτιρίων και εγκαταστάσεων της Γυάρου και τη μετατροπή τους σε επισκέψιμους τόπους διατήρησης της μνήμης των αγώνων του ελληνικού λαού για την ελευθερία και τη δημοκρατία;

Σκοπεύει η Κυβέρνηση να προχωρήσει στην πλήρη προστασία των φυσικών βιότοπων της Νήσου Γυάρου και των σπάνιων ειδών πανίδας που ζουν εκεί, μέσω της απαγόρευσης κάθε βλαπτικής ανθρώπινης παρέμβασης;

Οι ερωτώντες βουλευτές

Πούλου Παναγιού (Γιώτα)

Ζαμπάρας Μιλτιάδης (Μίλτος)

Μάλαμα Κυριακή

Ακρίτα Έλενα

Αυλωνίτης Χρήστος - Αλέξανδρος

Γιαννούλης Χρήστος

Δούρου Ειρήνη (Ρένα)

Ηλιόπουλος Όθων

Κασιμάτη Ειρήνη (Νίνα)

Μεϊκόπουλος Αλέξανδρος

Παπαηλιού Γεώργιος

Παππάς Πέτρος

Ξανθόπουλος Θεόφιλος

Χρηστίδου Ραλλία

Ψυχογιός Γεώργιος