62ο φεστιβάλ κινηματογράφου κι εγώ ταξίδεψα μέχρι την όμορφη Θεσσαλονίκη για να το τιμήσω! Ύστερα από τόσο καιρό γενικού lockdown, η συμπρωτεύουσα ήταν και πάλι έτοιμη να υποδεχτεί τους σινεφίλ θεατές της. Η χαρά και η λαχτάρα για σινεμά ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπο όλων όσων βρισκόμασταν εκεί…

Οι προβολές; Aμέτρητες! Ο καθένας έχει την επιλογή να κλείσει τα εισητήριά του και να παρακολουθήσει όποιες ταινίες επιθυμεί. Μέσα σ’ όλες και η πολυαναμενόμενη ταινία «Καλάβρυτα 1943», η οποία έκανε τη πρεμιέρα της στο φεστιβάλ παρέα με τους συντελεστές της ταινίας, όπως τον σκηνοθέτη Νικόλα Δημητρόπουλο, τον σεναριογράφο Δημήτριο Κατσαντώνη, καθώς και μερικούς από τους πρωταγωνιστές της. Όλοι εκεί για να παρακολουθήσουν μαζί με το κοινό το δημιούργημά τους, να δεχτούν ερωτήσεις, να δώσουν απαντήσεις και να ανταλλάξουν-μοιραστούν απόψεις… Μια υπέροχη εμπειρία!

Ας πάμε, όμως, στην υπόθεση: Η Καρολάιν Μάρτιν, δικηγόρος και εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης εναντίον της ελληνικής αξίωσης για πολεμικές αποζημιώσεις για την περίοδο της ναζιστικής κατοχής, επισκέπτεται την Ελλάδα και συναντά τον Νικόλα Ανδρέου, έναν από τους τελευταίους εν ζωή επιζήσαντες της Σφαγής των Καλαβρύτων του 1943. Όσο ο Νικόλας εξιστορεί τα γεγονότα του παρελθόντος, οι δυο τους θα αντιπαρατεθούν με τις προσωπικές τους προκαταλήψεις και πεποιθήσεις σε μια επίπονη αναμέτρηση που θα τους φέρει πιο κοντά. Το καθαρτήριο αυτό ταξίδι μέσα από ένα σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας θα καταλήξει στην αναγνώριση μιας αμοιβαίας ανάγκης: την αναζήτηση της ελπίδας.

Προσωπικά, παρακολούθησα τη ταινία με μια ανάσα! Η ταραχή που σου προκαλεί καθ’ όλη τη διάρκεια είναι τεράστια, καθώς και τα συναισθήματα πολλά…πολλά και ανάμεικτα. Είναι πραγματικά αδύνατον να μη σε αγγίξει, να μη σε συγκινήσει, να μη νιώσεις το πόνο στη θύμηση όλων αυτών των θυμάτων. Μια πολύ καλοφτιαγμένη ταινία με ενδιαφέρουσα σκηνοθετική ματιά, εκπληκτικά πλάνα και υπόθεση που “ξυπνάει” μνήμες, αλλά ηθελημένα. Αυτός άλλωστε είναι κι ο σκοπός της…να θυμίσει μία από τις πιο μαύρες σελίδες της κατοχής στην Ελλάδα.

Πρωταγωνιστής των «Καλαβρύτων» τυχαίνει να είναι ο σπουδαίος Σουηδός ηθοποιός Μαξ φον Σίντοφ, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν από ένα χρόνο, στα 90 του χρονιά, χαρίζοντάς μας μια τελευταία, μα πάνω απ’ όλα εκπληκτική ερμηνεία. Δε χρειαζόταν να κάνει πολλά… διέθετε το ταλέντο να ερμηνεύει με τα μάτια και να σου μεταδίδει όλα όσα ένιωθε μ’ ένα του βλέμμα. Όπως είχε πει ο σκηνοθέτης της Νικόλας Δημητρόπουλος σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στην Lifo, καθοδηγούσε τον Σίντοφ και μετά σκεφτόταν: «Είναι στιγμές που του δίνω οδηγίες και ξαφνικά μου σκάει ένα "τι του λες του ανθρώπου, τον έχει σκηνοθετήσει ο Μπέργκμαν, ο Φρίντκιν, ο Σκορτσέζε…"».

Ο Μαξ Φον Σίντοφ αποδείχθηκε παρά την ηλικία του ένας ηθοποιός που όσο κι αν κουραζόταν, περίμενε υπομονετικά να τελειώσει το γύρισμα και επαναλάμβανε όποια σκηνή δεν φαινόταν ιδανική στον σκηνοθέτη. Απόλαυσε την συνύπαρξη του με τον Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν, τα γυρίσματα σε στούντιο στην Αθήνα και αυτά στα Καλάβρυτα, αφήνοντας σε όλους τις καλύτερες εντυπώσεις.

Όλα καλα κι όλα ωραία μέχρι εδώ, αλλά όπως έγινε γνωστό υπήρξαν και αντιδράσεις!!!

Η επίμαχη σκηνή που προκάλεσε τις αντιδράσεις είναι αυτή όπου ένας στρατιώτης των Ναζί, ξεκλειδώνει την πόρτα ενός σχολείου που καίγεται ελευθερώνοντας τις γυναίκες και τα παιδιά που ήταν παγιδευμένα μέσα.

Τοπικοί φορείς και απόγονοι θυμάτων του Ολοκαυτώματος, καταγγέλλουν τους υπευθύνους της ταινίας, για παραχάραξη των ιστορικών γεγονότων και αναβίωση μύθων που εξυπηρετούν αλλότριους σκοπούς.

Κι όλος αυτός ο ξεσηκωμός, χωρίς καν η ταινία να έχει προβληθεί στους κινηματογράφους, αφού η πρεμιέρα της έχει ορισθεί για τις 11 Νοεμβρίου. Αρκούσαν μόνο 5 δευτερόλεπτα από τη προβολή του trailer…

Τι απαντά ο σκηνοθέτης

Οι δημιουργοί της ταινίας εξέφρασαν την λύπη τους για τις αντιδράσεις που έλαβαν και συνεχίζουν να λαμβάνουν. Συγκεκριμένα, ο σκηνοθέτης της ταινίας προσπάθησε να μας εξηγήσει απαντώντας σε μία από τις ερωτήσεις που του έκανε θεατής μετά τη προβολή της ταινίας. Ο ίδιος τόνισε:

«Το έχω δηλώσει επανειλημμένα ότι πρόκειται για μυθοπλασία κι όχι για κάποιο ντοκιμαντέρ. Προσπαθήσαμε να είμαστε απόλυτα πιστοί στην απεικόνιση της τραγωδίας. Δεν νομίζω ότι ο Αυστριακός αναιρεί τη τραγωδία... Από εκεί και πέρα, αυτή η παρεξήγηση που υπάρχει ξεκίνησε μαζί με το κινηματογράφο, από το The birth of a nation και το Potemkin, δηλαδή ο κόσμος να συγχέει μια ταινία εκπαιδευτικού χαρακτήρα medium…δεν είναι έτσι! Η ιστορία σου δίνει ένα μικρό κομμάτι, το οποίο πολλές φορές είναι μονοδιάστατο. Αναγκάζεσαι, λοιπόν, να χτίσεις χαρακτήρες γύρω από την ιστορία, ώστε να δημιουργήσεις μια κινηματογραφική ταινία όπου ο κόσμος θα πάει να τη δει, θα συγκινηθεί, θα κλάψει, αλλιώς θα δείτε ένα μονοδιάστατο γεγονός, χωρίς καμία συναισθηματική αξία.»

Παίρνοντας αυτή τη φορά το λόγο ο σεναριογράφος της ταινίας, πρόσθεσε:

«Θέλαμε να δείξουμε ότι ο φασισμός δε πρέπει να ανέβει ξανά και μέσα από την αλλαγή να υπάρξει ελπίδα. Ακόμα και το πιο κακό άτομο μπορεί να έχει έστω και μια στιγμή ανθρωπιάς. Κάποιοι Καλαβρυτινοί έχουν δώσει μαρτυρίες ότι υπήρξαν μία ή δύο περιπτώσεις Γερμανών, οι οποίοι έσωσαν 2 παιδιά. Τα είχαν κρύψει από πίσω τους καθώς ανέβαιναν στο λόφο. Υπάρχουν και κάποιες άλλες περιπτώσεις σαν αυτή και θα πρέπει να δούμε λίγο τη γενικότερη εικόνα…να δούμε το δάσος και όχι το δέντρο!»